Dost
New member
Kesme İşareti Nedir?
Kesme işareti, dil bilgisi kuralları gereği, yazıda bazı özel durumları belirtmek için kullanılan önemli bir işarettir. Türkçede genellikle kelime ya da sözcük birleşimlerinde, ek eklenirken ya da kısaltmalar yapılırken kullanılır. Kesme işareti, tırnak işareti veya noktalama işaretleriyle karıştırılmamalıdır; bu işaretin kullanımı belirli kurallara dayanır ve Türkçede önemli bir işlevi vardır.
Kesme İşareti Nerelerde Kullanılır?
Kesme işareti, aşağıdaki durumlarda kullanılır:
1. **Kısaltmalarda**: Kısaltmalar oluşturulurken, ek getirilmesi gerektiğinde kesme işareti kullanılır. Türkçede bazı kısaltmaların sonuna ek getirildiğinde kesme işareti eklenmesi gerektiği unutulmamalıdır. Örneğin:
- A.Ş. + ‘nin’ = A.Ş.'nin
- Dr. + ‘a’ = Dr.'a
- TBMM + ‘ye’ = TBMM'ye
Bu tür kullanımlar, kısaltmaların okunuşunu bozmaz ve doğru bir şekilde dilin kurallarına uygun hale getirilmesini sağlar.
2. **Özel İsimlere Ek Getirilmesinde**: Özel isimlerin sonuna ek getirildiğinde de kesme işareti kullanılır. Bir yer ismi, kişi ismi ya da özel bir terime ek eklemek gerektiğinde kesme işareti önemli bir işlev görür. Örneğin:
- Ahmet + ‘in’ = Ahmet'in
- İstanbul + ‘a’ = İstanbul'a
- Mustafa Kemal + ‘in’ = Mustafa Kemal'in
3. **Bazı Sözcük Birleşimlerinde**: İki farklı kelimenin birleşiminde, bu kelimeler bir arada kullanıldığında, dilin kurallarına uygun olarak kesme işareti eklenir. Örneğin:
- Türkçe + 'nin' = Türkçenin
- Evren + 'in' = Evren'in
4. **Alıntılarda veya Yabancı Kelimelerde**: Türkçeye yabancı bir kelimenin ya da cümlenin doğrudan alıntı yapılması durumunda, bu tür kelimelere ek eklenmesi gerektiğinde de kesme işareti kullanılır. Bu, alıntı yapılan kelimenin veya cümlenin Türkçe dil kurallarıyla uyumlu hale gelmesini sağlar. Örneğin:
- "Marketing" + 'e' = "Marketing"e
- "Hello" + 'yu' = "Hello"yu
Kesme İşaretinin Kullanılmaması Gereken Durumlar
Kesme işareti her durumda kullanılmaz. Türkçede yanlış kullanımına neden olabilecek bazı durumlar vardır. Kesme işaretinin gereksiz yere kullanılması, yazının anlamını bozar ve okuma sürecini zorlaştırabilir. Bu yüzden dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:
1. **Ekler ve Bağlaçlar İçin Kesme İşareti Kullanılmaz**: Ekler ve bağlaçlar kelimenin bir parçası olarak kabul edilir ve bu kelimelere kesme işareti eklenmez. Örneğin:
- Yanlış: Benim için önemli değil ki'ne.
- Doğru: Benim için önemli değil ki.
2. **Türkçeye Ait Kelimeler İçin Kesme İşareti Kullanılmaz**: Eğer kelime Türkçeye aitse, buna ek getirilmesinde kesme işareti kullanılmaz. Örneğin:
- Yanlış: Türkçe'ye ekler eklenir.
- Doğru: Türkçeye ekler eklenir.
3. **Sade ve Doğal Bağlantılarda Kesme İşareti Kullanılmaz**: Özellikle doğal bir bağlaç ya da birleşik kelimelerde kesme işareti gereksizdir. Örnek:
- Yanlış: Kitap 'ta her şey var.
- Doğru: Kitapta her şey var.
Kesme İşaretinin Diğer Kullanım Alanları
Kesme işareti, sadece dilbilgisel kuralların yerine getirilmesi için değil, aynı zamanda yazım kurallarını doğru biçimde ifade etmek için de kullanılır. Örneğin:
1. **Büyük Harflerle Başlayan Kısaltmaların Sonunda Kesme İşareti Kullanılır**: Bu durumda kısaltmalar bir bütün olarak kabul edilir ve ek eklenmesi gerektiğinde kesme işareti kullanılır. Örneğin:
- T.C. + ‘ye’ = T.C.'ye
- M.Ö. + ‘de’ = M.Ö.'de
2. **Özel İsimler ve Sıfatlar Arasında Kesme İşareti Kullanımı**: Bazı özel isimler ve sıfatlar arasında kesme işareti de kullanılabilir. Bu, özellikle markalar veya ticari isimlerde karşımıza çıkar. Örnek:
- Pepsi-Cola'nın
- Akbank'tan
Kesme İşaretinin Yanlış Kullanımına Örnekler ve Düzeltmeleri
Kesme işaretiyle ilgili yapılan yanlış kullanımlar da dilde karışıklık yaratabilir. İşte kesme işaretiyle sık yapılan bazı yanlış kullanımlar:
- Yanlış: Lütfen bana bir şeyler söyle'me.
- Doğru: Lütfen bana bir şeyler söyleme.
- Yanlış: Ahmet'le geldik.
- Doğru: Ahmetle geldik.
Bu örneklerden de görüleceği üzere, bağlaç olan "le" kelimesine kesme işareti koymak yanlıştır. Çünkü bu, Türkçede bağımsız bir kelime değildir, birleşik bir yapıdır.
Kesme İşareti ve Okuma Alışkanlıkları
Kesme işareti, yalnızca dilin yazılı kurallarını takip etmekle kalmaz, aynı zamanda okuma alışkanlıklarını da etkiler. Kesme işareti ile yapılan yanlışlıklar, okuyucunun cümlenin anlamını doğru bir şekilde almasını engelleyebilir. Bu nedenle, yazım ve noktalama kurallarına dikkat edilmesi önemlidir. Ayrıca, metinlerde kesme işaretinin doğru kullanılması, dilin daha anlaşılır ve net olmasını sağlar.
Sonuç
Kesme işareti, Türkçedeki yazım kurallarını doğru bir şekilde yerine getirmek için kritik bir öneme sahiptir. Kısaltmaların sonuna ek getirilmesi, özel isimlere eklerin eklenmesi, yabancı kelimelere ek getirilmesi gibi durumlarda kesme işareti kullanılır. Ancak, gereksiz ve yanlış kullanımlar, anlam karışıklığına yol açabilir. Bu yüzden kesme işaretinin hangi durumlarda kullanılacağını bilmek, yazının dil bilgisi açısından düzgün olmasını sağlar ve okuma sürecini kolaylaştırır.
Kesme işareti, dil bilgisi kuralları gereği, yazıda bazı özel durumları belirtmek için kullanılan önemli bir işarettir. Türkçede genellikle kelime ya da sözcük birleşimlerinde, ek eklenirken ya da kısaltmalar yapılırken kullanılır. Kesme işareti, tırnak işareti veya noktalama işaretleriyle karıştırılmamalıdır; bu işaretin kullanımı belirli kurallara dayanır ve Türkçede önemli bir işlevi vardır.
Kesme İşareti Nerelerde Kullanılır?
Kesme işareti, aşağıdaki durumlarda kullanılır:
1. **Kısaltmalarda**: Kısaltmalar oluşturulurken, ek getirilmesi gerektiğinde kesme işareti kullanılır. Türkçede bazı kısaltmaların sonuna ek getirildiğinde kesme işareti eklenmesi gerektiği unutulmamalıdır. Örneğin:
- A.Ş. + ‘nin’ = A.Ş.'nin
- Dr. + ‘a’ = Dr.'a
- TBMM + ‘ye’ = TBMM'ye
Bu tür kullanımlar, kısaltmaların okunuşunu bozmaz ve doğru bir şekilde dilin kurallarına uygun hale getirilmesini sağlar.
2. **Özel İsimlere Ek Getirilmesinde**: Özel isimlerin sonuna ek getirildiğinde de kesme işareti kullanılır. Bir yer ismi, kişi ismi ya da özel bir terime ek eklemek gerektiğinde kesme işareti önemli bir işlev görür. Örneğin:
- Ahmet + ‘in’ = Ahmet'in
- İstanbul + ‘a’ = İstanbul'a
- Mustafa Kemal + ‘in’ = Mustafa Kemal'in
3. **Bazı Sözcük Birleşimlerinde**: İki farklı kelimenin birleşiminde, bu kelimeler bir arada kullanıldığında, dilin kurallarına uygun olarak kesme işareti eklenir. Örneğin:
- Türkçe + 'nin' = Türkçenin
- Evren + 'in' = Evren'in
4. **Alıntılarda veya Yabancı Kelimelerde**: Türkçeye yabancı bir kelimenin ya da cümlenin doğrudan alıntı yapılması durumunda, bu tür kelimelere ek eklenmesi gerektiğinde de kesme işareti kullanılır. Bu, alıntı yapılan kelimenin veya cümlenin Türkçe dil kurallarıyla uyumlu hale gelmesini sağlar. Örneğin:
- "Marketing" + 'e' = "Marketing"e
- "Hello" + 'yu' = "Hello"yu
Kesme İşaretinin Kullanılmaması Gereken Durumlar
Kesme işareti her durumda kullanılmaz. Türkçede yanlış kullanımına neden olabilecek bazı durumlar vardır. Kesme işaretinin gereksiz yere kullanılması, yazının anlamını bozar ve okuma sürecini zorlaştırabilir. Bu yüzden dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:
1. **Ekler ve Bağlaçlar İçin Kesme İşareti Kullanılmaz**: Ekler ve bağlaçlar kelimenin bir parçası olarak kabul edilir ve bu kelimelere kesme işareti eklenmez. Örneğin:
- Yanlış: Benim için önemli değil ki'ne.
- Doğru: Benim için önemli değil ki.
2. **Türkçeye Ait Kelimeler İçin Kesme İşareti Kullanılmaz**: Eğer kelime Türkçeye aitse, buna ek getirilmesinde kesme işareti kullanılmaz. Örneğin:
- Yanlış: Türkçe'ye ekler eklenir.
- Doğru: Türkçeye ekler eklenir.
3. **Sade ve Doğal Bağlantılarda Kesme İşareti Kullanılmaz**: Özellikle doğal bir bağlaç ya da birleşik kelimelerde kesme işareti gereksizdir. Örnek:
- Yanlış: Kitap 'ta her şey var.
- Doğru: Kitapta her şey var.
Kesme İşaretinin Diğer Kullanım Alanları
Kesme işareti, sadece dilbilgisel kuralların yerine getirilmesi için değil, aynı zamanda yazım kurallarını doğru biçimde ifade etmek için de kullanılır. Örneğin:
1. **Büyük Harflerle Başlayan Kısaltmaların Sonunda Kesme İşareti Kullanılır**: Bu durumda kısaltmalar bir bütün olarak kabul edilir ve ek eklenmesi gerektiğinde kesme işareti kullanılır. Örneğin:
- T.C. + ‘ye’ = T.C.'ye
- M.Ö. + ‘de’ = M.Ö.'de
2. **Özel İsimler ve Sıfatlar Arasında Kesme İşareti Kullanımı**: Bazı özel isimler ve sıfatlar arasında kesme işareti de kullanılabilir. Bu, özellikle markalar veya ticari isimlerde karşımıza çıkar. Örnek:
- Pepsi-Cola'nın
- Akbank'tan
Kesme İşaretinin Yanlış Kullanımına Örnekler ve Düzeltmeleri
Kesme işaretiyle ilgili yapılan yanlış kullanımlar da dilde karışıklık yaratabilir. İşte kesme işaretiyle sık yapılan bazı yanlış kullanımlar:
- Yanlış: Lütfen bana bir şeyler söyle'me.
- Doğru: Lütfen bana bir şeyler söyleme.
- Yanlış: Ahmet'le geldik.
- Doğru: Ahmetle geldik.
Bu örneklerden de görüleceği üzere, bağlaç olan "le" kelimesine kesme işareti koymak yanlıştır. Çünkü bu, Türkçede bağımsız bir kelime değildir, birleşik bir yapıdır.
Kesme İşareti ve Okuma Alışkanlıkları
Kesme işareti, yalnızca dilin yazılı kurallarını takip etmekle kalmaz, aynı zamanda okuma alışkanlıklarını da etkiler. Kesme işareti ile yapılan yanlışlıklar, okuyucunun cümlenin anlamını doğru bir şekilde almasını engelleyebilir. Bu nedenle, yazım ve noktalama kurallarına dikkat edilmesi önemlidir. Ayrıca, metinlerde kesme işaretinin doğru kullanılması, dilin daha anlaşılır ve net olmasını sağlar.
Sonuç
Kesme işareti, Türkçedeki yazım kurallarını doğru bir şekilde yerine getirmek için kritik bir öneme sahiptir. Kısaltmaların sonuna ek getirilmesi, özel isimlere eklerin eklenmesi, yabancı kelimelere ek getirilmesi gibi durumlarda kesme işareti kullanılır. Ancak, gereksiz ve yanlış kullanımlar, anlam karışıklığına yol açabilir. Bu yüzden kesme işaretinin hangi durumlarda kullanılacağını bilmek, yazının dil bilgisi açısından düzgün olmasını sağlar ve okuma sürecini kolaylaştırır.